Question

[Đặng Thị Phương Anh]

Hướng dẫn soạn bài " Vào phủ chúa Trịnh"   - Trích " Thượng kinh kí sự " - Lê Hữu Trác

Answer 1

[Phạm Nguyễn Thanh Duy]

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1 :

Đoạn trích "Vào phủ chúa Trịnh" ghi lại một cách tỉ mỉ  quang cảnh và những sinh hoạt trong phủ chúa qua con mắt một thầy thuốc  miền quê. Qua ngòi bút khá chân thực của tác giả, quang cảnh nơi phủ chúa hiện lên cực kì xa hoa, tráng lệ và không kém phần thâm nghiêm. Cảnh nói lên uy quyền tột bậc của nhà chúa. Cùng với sự xa hoa trong cảnh quang là cung cách sinh hoạt đầy kiểu cách. Những chi tiết trong đoạn trích là những ghi chép chân thực, sắc sảo về cuộc sống xa hoa nơi phủ chúa đồng thời cũng kín đáo bộc lộ thái độ coi thường lợi danh của người thầy thuốc giàu y đức

Câu 2 :

Đoạn trích có nhiều chi tiết nghệ thuật rất "đắt", thể hiện nổi bật nội dung hiện thực của tác phẩm. Sự tinh tế của tác giả đọng lại trong đoạn trích là ở những chi tiết tuy nhỏ nhưng rất gây ấn tượng. Ví dụ nhữ chi tiết đối lập : thế tử - một đứa bé - ngồi chễm chệ trên sập vang cho thầy thuốc - một cụ già - quỳ lạy. Để rồi "ngài" cười và ban một lời khen rất trẻ con " Ông này lạy khéo" ....... Hoặc ở một chi tiết khác, khi tác giá đi vào nơi ở của thế tử xem mạch : "Đột nhiên thấy ông ta mở một chỗ trong màn gấm rồi bước vào,. Ở trong tối om, không thấy có cửa ngõ gì cả. Đi qua độ năm, sáu lần trướng gấm"

Có thể nói, đọc đến chi tiết này, nhiều người cắt nghĩa được nguyên căn bệnh của Thái tử Cán. Một đứa trẻ quá nhỏ lại bị "giam hãm" nơi thâm cung không có ánh sáng ban ngày thì làm sao có sinh lực tự nhiên để sống.

Truyện còn có nhiều chi tiết khác cũng sắc sảo như vậy : chi tiết miêu tả nơi " thánh thượng đang ngự", rồi chi tiết miêu tả những dụng cụ dùng để ăn uống, những món ăn khi quan Chánh đường mời thầy thuốc dùng bữa sáng,... Lời văn của tác giả rất tự nhiên, không hề có chút cường điệu nòa. Cũng chính bởi thế mà việc ăn chơi hưởng lạc xa hoa của nhà Chúa tự nó phơi bầy ra trước mắt người đọc không cần thêm một lời bình nào

Câu 3 :

Như đã nói ở trên, khi quan sát quang cảnh và cuộc sống nơi phủ chúa, Lê Hữu Trác giữ một thái độ rất khách quan. Lời văn khá lạnh lùng và cứng rắn. Chỉ khi đoán bệnh và nhất là lúc chuẩn bị kê đơn thuốc cho Trịnh Cán, tác giả mới có những dòng miêu tả những suy nghĩ nội tâm. Mặc dù vậy, dõi theo từng bước đi của người thầy thuốc, người đọc có thế nhận thấy thái độ, tâm trạng và những suy nghĩ khá sâu sắc của nhà văn

- Đứng trước cảnh xa hoa lộng lẫy, tấp nập kẻ hầu người hạ nơi phủ chúa, tác giả nhận xét : " Bước chân đến đây mới hay cảnh giàu sang của vua chúa khác hẳng người thường". Trước cảnh ấy, tác giả đã vịnh một bài thơ tả hết cái sang trọng, vương giả nơi phủ chúa. Trong bài thơ, tác giả đã phải thốt lên : "Cả trời Nam sang nhất là đây"

   + Khi được mời ăn sáng , tác giả đã khéo léo bầy tỏ nhận xét : " mâm vàng, chén bạc, đồ ăn tòan là của ngon vật lạ, tôi bấy giờ mới biết cái phong vị của nhà đại gia"

    + Nói về bệnh trạng của thế tử, tác giả nhận xét  :" Vì thế tử trong chốn màn che trướng phủ, ăn quá no, mặc quá ấm nên tạng phủ yếu đi".

Qua những chi tiết trên có thể thấy tác giả tỏ ra dửng dưng trước những quyến rũ vật chất này, đồng thời có những biểu hiện chứng tỏ thái độ không đồng tình với cuộc sống tuy quá no đủ và tiện nghi nhưng lại thiếu khí trời và không khí tự do.

- Tâm trạng và cảm nghĩ của Lê Hữu Trác khi chữa bệnh cho thế tử còn diễn biến phức tạp hơn. Thăm bệnh xong, người thầy thuốc đã hiều được rõ nguyên nhân căn bệnh của thái tử. Ông đưa ra những luận giải rất hợp lĩ, có cách chữa trị riêng. Nhưng trong lúc ấy, ông lại lo nến chữa bệnh hiệu quả ngay sẽ được Chúa tin dùng, lúc đó, ông lại bị trói buộc bởi vòng danh lợi. Thoáng nghĩ đến việc kê một đơn thuốc vô thưởng, vô phạt nhưng rồi ông lại quên ngay. Việc làm ấy trái với y đức, trái với lương tâm ông và thậm chí còn phụ lòng trung với tổ tiên. Hai suy nghĩ đó giằng co, xung đột với nhau. Cuối cùng, ông đã chọn theo lương tâm, phẩm chất của người thầy thuốc. Ông thẳng thắn đưa ra bài thuốc của mình - một bài thuốc trái với ý của nhiều người khiên quan Chánh đường thậm chí có ý đắn đo

Từ những chi tiết về việc chữa bệnh của thầy thuốc Lê Hữu Trác, có thể thấy :

+ Tác giả là một thầy thuốc giàu kinh nghiệm, có kiến thức sâu rộng

+ Bên cạnh tài năng, ông còn là một người thầy giàu y đức

+ Trên cả những điều đó là một thái độ coi thường danh lợi, yêu thích nếp sống tự do, thanh đạm quê nhà. Quan điểm này tất nhiên cũng gián tiếp cho thấy, tác giả không đồng tình với lối sống xa hoa của những người nằm trọng trách quốc gia

Câu 4 :

Từ những điều đã phân tích trên đây, có thể thấy đặc sắc trong nghệ thuật viết kí sự của nhà văn được bộc lộ ở những điểm sau :

- Sự quan sát tỉ mỉ, tinh tế và sắc sảo; bút pháp tả cảnh sinh động

- Nôi dung ghi chép trung thực

- Kể diễn biến sự việc khéo léo, lôi cuốn, hấp dẫn, đặc biệt là những chi tiết nhỏ có tính chất tạo nên cái thần của cảnh và việc