Question

[Ryeo Bo Yi]

Bút pháp trung đại và cảm hứng nhân văn trong đoạn trích chị em thúy kiều

Đây lak đề thi HSG huyện văn 9 ah!

Answer 1

[Lê Thu Dương]

Truyện Kiều là tác phẩm bất hủ và là niềm tự hào của văn học Việt Nam. Tác phẩm không chỉ chứa đựng giá trị hiện thực sâu sắc mà còn mang giá trị nhân đạo lớn lao, thể hiện tấm lòng cao cả của tác giả với nhân dân, đặc biệt là những con người có số kiếp lận đận, long đong. Đoạn trích "Chị em Thuý Kiều" là một trong những đoạn trích tiêu biểu thể hiện rõ giá trị nhân đạo cũng như cảm hứng nhân văn đầy mới mẻ của tác phẩm.

Trước hết, cảm hứng nhân văn thể hiện ở sự trân trọng những vẻ đẹp của con người, đó là vẻ đẹp về ngoại hình và vẹn tròn về tài năng, phẩm giá. Thúy Kiều và Thúy Vân là hai chị em ruột, sống trong cảnh "trướng rủ màn che", vẻ đẹp của họ được khắc họa vô cùng rõ nét, gây ấn tượng mạnh:

"Đầu lòng hai ả tố nga
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân
Mai cốt cách, tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười"

Một vẻ đẹp hài hoà, thống nhất giữa sắc và tài. Hai người con gái ấy thật quá đỗi đẹp đẽ, hai tiếng "tố nga" cất lên nghe sao thiết tha, trân trọng mà nâng niu đến vậy.

"Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da"

Vân mang nét đẹp cao sang "trang trọng", khuôn mặt đầy đặn, ưu tú cùng nét lông mày sắc sảo, nở nang tạo nên vẻ đẹp hài hoà, xinh xắn. Mái tóc mềm mại tựa áng mây xa, làn da trắng tựa sắc tuyết ngày đông cùng tiếng nói trong trẻo dịu dàng cho thấy đó là người con gái đoan trang, nết na, thùy mị. Ở Vân có vẻ đẹp làm lay động lòng người, vẻ đẹp gợi cảm, hấp dẫn hơn vẻ đẹp của thiên nhiên nhưng hoà hợp tạo nên sự êm đềm, bình yên trong chính cuộc sống của mình. Nếu vẻ đẹp của Vân khiến hoa thua, tuyết nhường thì vẻ đẹp của Kiều khiến cho hoa ghen, liễu hờn:

"Làn thu thủy, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh
Một hai nghiêng nước, nghiêng thành
Sắc đành đòi một, tài đành hoạ hai".

Đôi mắt nàng long lanh, sáng trong và dịu dàng như làn nước mùa thu. Hàng lông mày tựa như nét đẹp của núi mùa xuân tràn đầy sức sống. Bằng bút pháp ước lệ, vẻ đẹp "nghiêng nước, nghiêng thành" của nàng Kiều thật đáng trân trọng biết bao!
Không chỉ có vẻ đẹp kiều diễm, ở nàng còn mang cốt cách của một người có tài năng:

"Thông minh vốn sẵn tính trời
Cầm kì thi hoạ đủ mùi ca ngâm
Cung thương lầu bậc ngũ âm
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương
Khúc nhà tay lựa nên chương
Một thiên bạc mệnh lại càng não nhân"

"Cầm, kì, thi, hoạ", Kiều đều có cả, nàng thực sự là một người giai nhân cao quý, nàng xinh đẹp, đức hạnh lại tài ba. Lời thơ nhẹ nhàng đã thể hiện sự tự hào, ca ngợi của Nguyễn Du dành cho nàng Kiều. Sự yêu thương và trân trọng cái đẹp được tác giả thể hiện rất rõ. Giữa xã hội phong kiến đầy rẫy những bất công công, khi mà quan niệm "trọng nam khinh nữ" càng lớn thì nhà thơ đã cất lên tiếng thơ ngợi ca vẻ đẹp tài năng của những người phụ nữ tạo nên dấu ấn đặc biệt, như một nốt nhạc ngọt ngào ca ngợi người phụ nữ đức hạnh, tài giỏi, xinh đẹp.
Sau nữa, chủ nghĩa nhân văn còn được Nguyễn Du thể hiện qua việc bày tỏ sự cảm thông sâu sắc trước số phận bất hạnh, trước cuộc sống đầy rẫy những khó khăn, bất trắc của con người trong xã hội cũ. Là lòng người não nề đớn đau khi nghe Kiều đàn nên khúc bạc mệnh, khúc hát cho những dự cảm về tương lai đầy hiểm nguy trong cuộc đời.
Đoạn trích "Chị em Thúy Kiều" tuy ngắn nhưng đã để lại trong tâm trí người đọc những ấn tượng khó phai. Đó không chỉ là chân dung của chị em Thúy Kiều với tài sắc vẹn toàn mà qua đó, ta còn thấy được một nhân cách cao đẹp, một trái tim đẹp, một tấm lòng giàu yêu thương của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du.

Answer 2

[Diệu Huyền]

Tham khảo:
Goethe - nhà đại tư tưởng người Đức-từng phát biểu một câu nói rất sâu sắc: “ Chỉ những công cuộc nào vì cảnh ngộ mà làm nên mới lâu bền được ”. Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du quả thật là một tác phẩm làm nên từ cảnh ngộ

Sống trong xã hội phong kiến đầy rẫy bất công, chứng kiến nhiều oan khuất của những người phụ nữ, cụ Nguyễn Du đã viết nên danh tác bằng tất cả lòng ngưỡng mộ và cảm thương sâu sắc cho những bóng hồng tài sắc vẹn toàn mà bạc mệnh. Truyện Kiều kể về cuộc đời đầy trắc trở, nỗi đau đớn đoạn trường của nàng Kiều tài sắc, từ đó lên án hiện thực đau lòng của xã hội phong kiến đương thời. Trong tác phẩm, đoạn trích “ Chị em Thúy Kiều ” được đưa vào sách giáo khoa là một đoạn miêu tả nhân vật đặc sắc, thể hiện rõ nét tài sắc của nàng Kiều và đưa ra dự cảm cho số phận đoạn trường của nàng
Nguyễn Du sinh ra trong thời kì loạn lạc, đất nước xảy ra nội chiến giữa hai miền Nam-Bắc, nhà Thanh kéo quân xâm lược nước ta. Sinh thời ông chứng kiến nhiều nỗi bất hạnh oan khuất của nhân dân và cảm thương sâu sắc cho số phận của họ, đặc biệt đối với những người phụ nữ. Hoàn cảnh sống và tâm hồn đa tư đa lự của cụ Nguyễn Du đã cho ra đời danh tác truyện Kiều lưu truyền muôn đời. Tác phẩm đặc biệt thành công trong nghệ thuật miêu tả nhân vật, tiêu biểu là trong đoạn trích “ Chị em Thúy Kiều ” với bút pháp ước lệ - lấy cảnh tả người đặc sắc. Đoạn trích không những thành công khắc họa chân dung Vân, Kiều mà còn đưa ra dự cảm về số phận chìm nổi của nhân vật chính
Hai câu thơ đầu trong đoạn trích đã giới thiệu sơ lược hai nhân vật được miêu tả
Tự ngàn xưa trăng đã xuất hiện nhiều trong thơ ca. Trăng mang một vẻ đẹp dịu dàng, thanh cao mà tràn đầy quyến rũ. “ Tố nga ” là từ Hán Việt có nghĩa đen là vầng trăng đẹp, trong truyện Kiều lại được dùng để giới thiệu hai tiểu thư xinh đẹp, thật là tinh tế ! Ngay từ câu đầu tiên, cụ Nguyễn Du đã giúp người đọc hình dung được Vân và Kiều có vẻ đẹp thanh cao của con nhà quyền quí.
Nhắc đến mai và tuyết, ta liền nhớ đến dáng vẻ thanh thoát, uyển chuyển của cây mai và màu trắng tinh khiết, trong sạch của những bông tuyết. Bút pháp ước lệ trong câu thơ “ Mai cốt cách, tuyết tinh thần ” đã nêu phẩm chất tốt đẹp của chị em Thúy Kiều: cốt cách thanh cao, tâm hồn trong sáng. Câu thơ kế tiếp lại khẳng định Vân và Kiều mỗi người đều có một vẻ đẹp riêng và đều là vẻ đẹp hoàn mĩ “ mười phân vẹn mười ”.
Vẻ đẹp của nàng Vân là vẻ đẹp phúc hậu từ khuôn mặt đến cử chỉ. Hình ảnh trăng lại xuất hiện để tả khuôn mặt đầy đặn của nàng, hợp với hàng lông mày nở nang tạo nên nét đẹp thuần hậu. Nụ cười tươi như hoa và những lời ngọc ngà, đứng đắn, nghiêm trang của Vân đã nói lên phẩm chất tốt đẹp của nàng. Lại thêm mái tóc bồng bềnh mềm mại như mây và làn da trắng tuyết đã khẳng định Vân là một nữ nhân xinh đẹp, đức độ. Bằng bút pháp ước lệ, Nguyễn Du đã ví vẻ đẹp của Thúy Vân với những gì cao đẹp nhất của thiên nhiên: trăng, con ngài, hoa, ngọc, mây và tuyết. Tuy nhiên việc miêu tả nàng Vân của cụ mang tính cụ thể hơn đối với Kiều: cụ thể trong bút pháp liệt kê mặt, lông mày, tiếng cười, lời nói, mái tóc, làn da, trong cách dùng từ láy “ trang trọng ”, “ đầy đặn ”, “ nở nang ” khiến chân dung nàng trở nên thật rõ nét. Chân dung của nàng cũng mang tính dự báo số phận. Vẻ phúc hậu, hòa hợp với thiên nhiên, được thiên nhiên chấp nhận “ thua ”, “ nhường ” đã nói trước cuộc đời bình lặng, suôn sẻ của nàng
Nhan sắc của Vân và Kiều lại mang tính đối lập nhau. Nếu sắc đẹp của Vân nhẹ nhàng, hiền dịu thì Kiều sắc sảo, quyến rũ
Câu thơ đầu tả Kiều đã khái quát đặc điểm nàng: sắc sảo về trí tuệ, mặn mà về tâm hồn. Nguyễn Du lại khẳng định nàng tài sắc hơn hẳn em nàng “ So bề tài sắc lại là phần hơn ”. Tác giả vẫn dùng bút pháp ước lệ quen thuộc, nhưng so với khi tả Vân thì nhan sắc của Kiều được tả không rõ rệt “ làn thu thủy, nét xuân sơn”. Người đọc phải ngẫm nghĩ mới hiểu ra cụ ví đôi mắt Kiều như nước hồ thu, lông mày thanh thoát như nét núi mùa xuân. Mùa thu, bầu trời xanh và cao hơn, mặt nước hồ phản chiếu bóng trời càng trở nên sâu hơn. Đôi mắt Kiều cũng như làn thu thủy: trong vắt, long lanh, sâu lắng, phản chiếu cả tâm hồn nàng. Đôi mắt chính là cửa sổ tâm hồn, có sức quyến rũ lớn nhất, có lẽ vì vậy mà cụ Nguyễn Du đã chọn mắt và lông mày để tả Thúy Kiều. Vẻ đẹp của nàng có thể nghiêng nước nghiêng thành, làm thiên nhiên phải “ ghen ”, “ hờn ” chứ không chịu “ thua ”, “ nhường ” như Vân. Ta nhớ đến Bao Tự, Đát Kỉ, Điêu Thuyền…những mĩ nhân khiến hôn quân phải mất nước, đồng thời số phận của họ cũng không tốt đẹp gì. Quả thật “ Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen ”, Nguyễn Du đã dự cảm cho số phận đầy sóng gió, trắc trở của Kiều bởi sắc đẹp “ không thuận lòng trời ” của nàng - một số phận đoạn trường như bao mĩ nhân ngày xưa
Không những là một tuyệt sắc giai nhân, Thúy Kiều còn có tài năng thiên phú khó ai sánh bằng