Hãy tìm & phân tích giá trị biểu cảm của các từ láy trong đoạn thơ sau:
a.Vầng trăng vằng vặc giữa trời.
Đinh ninh hai miệng, một lời song song. . .
(Truyện Kiều-NDu)
b.Gà eo óc gáy sương năm trống.
Hòe phất phơ rủ bóng bốn bên.
Khắc giờ đằng đẵng như niên.
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa. . .
(Chinh phụ ngâm)
c.Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
(Bà huyện Thanh Quan)
d.Năm gian nhà cỏ thấp le te.
Ngõ tối đêm sâu đóm lập lòe.
Lưng dậu phất phơ màu khói nhạt.
Làn ao lóng lánh bóng trăng loe.
(Thu ẩm-NKhuyến)
a. Từ láy "vằng vằng" trong câu thơ đã góp phần miêu tả vầng trăng sáng tròn, soi tỏ, chứng giám cho câu thề nguyền giữa Thúy Kiều và Kim Trọng. Từ "đinh ninh" và "song song" cho thấy sự hòa hợp, đồng điệu giữa hai tâm hồn, hai người cùng quyết và thề sẽ gắn kết với nhau.
b. Từ láy "phất phơ" nói về sự chập chờn, heo hắt của những bóng hòa -> gợi cảnh buồn, nhuốm màu tâm trạng.
Từ láy "đằng đẵng" gợi tả dòng thời gian triền miên, chảy trôi chậm chạp, một giờ mà như bằng cả năm -> tâm trạng buồn, ứ đọng.
Từ láy "dằng dặc" càng khắc sâu nỗi buồn, sự bi lụy, ngao ngán của người chinh phụ chờ chồng trở về.
c. Từ láy "lom khom" được đảo lên đầu câu nhấn mạnh dáng hình nhỏ bé của con người trước khung cảnh.
Từ láy "lác đác" được đảo ngữ, nhấn mạnh sự thưa thớt của những nếp nhà.
=> bóng hình con người và sự sống có xuất hiện nhưng thưa thớt, ít ỏi và càng thêm gợi lên nỗi buồn, sự cô độc đến rợn người.
d. Từ láy "le te" diễn tả độ thấp, nhỏ bé của nếp nhà năm gian.
Từ láy "lập lòe" diễn tả sự chờn vờn của những đuốc lửa (đóm lửa) trong đêm tối.
Từ láy "phất phơ" diễn tả sự leo heo, nhạt nhòa của lưng dậu.
Từ láy "lóng lánh" diễn tả vẻ chếnh choáng của ánh trăng in trên mặt ao.
=> Cảnh đẹp với những đường nét mờ ảo, nhạt nhòa, không rõ ràng. Cảnh được nhìn qua con mắt của một người đang ngà ngà say, đó là con người lánh đục tìm trong, trở về làng quê thanh tịnh để tìm thú vui khuây khỏa và lánh trốn quan trường hiểm ác.