từ thời Trịnh - Nguyễn phân tranh, các cụ đã nhận thức người châu Âu phát triển vượt bậc hơn, họ ý thức cần học hỏi từ người châu Âu, các cụ ở nhà Nguyễn cũng ý thức được cần thay đổi. Nhưng rào cản lớn nhất là đạo Thiên Chúa của người châu Âu mang vào. nếu cởi mở với phương Tây thì đạo Chúa sẽ làm mất hết văn hoá nguồn gốc người Việt Nam, đấy là sự đánh đổi và lựa chọn của các cụ thời điểm đấy. Nếu cho Tây Vào thì bây giờ mình không còn ngày giỗ tổ Hùng Vương hay bánh chưng bánh giày và mất hết các giá trị văn hoá dân tộc. Về vấn đề này, cụ Nguyễn Đình Chiểu có câu: "thà đui mà giữ đạo nhà, còn hơn sáng mắt ông cha không thờ".