Bài học cùng chủ đề
Báo cáo học liệu
Mua học liệu
Mua học liệu:
-
Số dư ví của bạn: 0 coin - 0 Xu
-
Nếu mua học liệu này bạn sẽ bị trừ: 2 coin\Xu
Để nhận Coin\Xu, bạn có thể:
Bài 9: Cơ sở hình thành văn minh Đông Nam Á thời kì cổ - trung đại SVIP
1. Cơ sở tự nhiên
a. Vị trị địa lí
- Khu vực Đông Nam Á có vị trí địa lý như sau:
+ Đông Nam Á bao gồm các bán đảo và quần đảo chạy dài từ Thái Bình Dương sang Ấn Độ Dương. Hiện nay, khu vực này gồm 11 quốc gia, được phân thành hai nhóm (Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo).
+ Đông Nam Á có vị trí quan trọng, nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa lớn (trong đó có Trung Quốc và Ấn Độ).
- Nhận xét về vị trí khu vực Đông Nam Á:
+ Đông Nam Á được xem như một “ngã tư đường”, cầu nối của những nền văn minh thế giới do nằm trên con đường hàng hải nối liền Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương.
+ Việc trao đổi hàng hóa, buôn bán phát triển mạnh do có đường bờ biển dài. Nhiều hàng hóa nổi tiếng như trầm hương, kỳ nam, gia vị,… được buôn bán.
+ Chịu nhiều ảnh hưởng văn hóa mạnh mẽ từ 2 nền văn minh lớn là Trung Quốc và Ấn Độ.
b. Điều kiện tự nhiên
- Đông Nam Á có hệ thống sông ngòi dày đặc, đất đai màu mỡ. Khí hậu nhiệt đới gió mùa là khí hậu chủ yếu ở đây. Thương mại biển phát triển và sản vật biển phong phú do hầu hết các quốc gia đều giáp biển.
"Chính gió mùa và khí hậu biển làm cho khí hậu Đông Nam Á đáng lẽ có thể trở nên khô cằn như một số khu vực lục địa khác có cùng vĩ độ, nhưng nó đã trở nên xanh tốt và trù phú với những đô thị đông đúc như Cu-a-la Lăm-pơ, Xin-ga-po, Gia-các-ta,..."
(Vũ Dương Ninh (Chủ biên), Lịch sử văn minh thế giới, NXB Giáo dục Việt Nam, 2010, tr.152 - 153)
Trên cơ sở điều kiện tự nhiên thuận lợi, ở khu vực Đông Nam Á đã hình thành một nền văn minh bản địa - văn minh nông nghiệp lúa nước trước khi tiếp xúc với văn minh Trung Hoa, Ấn Độ.
- Biển tạo ra nguồn tài nguyên và là đường giao thương cho các nước trong khu vực, cũng như nối Đông Nam Á với các tuyến đường biển quốc tế. Vì vậy, cư dân Đông Nam Á sớm phát triển các hoạt động khai thác biển và buôn bán bằng đường biển.
Một số vương quốc hàng hải đã xuất hiện ở Đông Nam Á, tiêu biểu là Sri Vi-giay-a (thế kỉ VII - XIII).
2. Cơ sở xã hội
a. Cư dân, tộc người
- Đông Nam Á là khu vực đa tộc người với hàng trăm ngóm dân cư. Các nhóm dân cư được phân chia thành các ngữ hệ và nhóm ngôn ngữ khác nhau.
- Ngữ hệ Nam Á:
+ Phân bố chủ yếu ở Đông Nam Á lục địa, trong đó một số nước dùng làm quốc ngữ, như: tiếng Việt, tiếng Khơ-me.
+ Gồm 2 nhóm ngôn ngữ là: nhóm Môn - Khơme và nhóm Việt - Mường.
- Ngữ hệ Thái - Ka-đai
+ Phân bố chủ yếu ở Lào, Thái Lan, Nam Trung Quốc, vùng núi Mi-an-ma và Việt Nam.
+ Gồm 2 nhóm ngôn ngữ là: nhóm Tày - Thái và nhóm Ka-đai.
- Ngữ hệ Mông - Dao
+ Phân bố chủ yếu ở Mi-an-ma, Việt Nam, Lào và Thái Lan.
+ Gồm nhóm ngôn ngữ Mông - Dao.
- Ngữ hệ Nam Đảo
+ Phân bố chủ yếu ở Đông Nam Á hải đảo, có một bộ phận ở vùng Tây Nguyên của Việt Nam, vùng duyên hải của Thái Lan và Mi-an-ma.
+ Gồm nhóm ngôn ngữ Malayô - Pôlinêdi.
- Ngữ hệ Hán - Tạng
+ Nhóm Hán phân bố chủ yếu tại các thành phố lớn ở Đông Nam Á; nhóm Tạng - Miến chủ yếu phân bố ở Đông Nam Á lục địa.
+ Gồm 2 nhóm ngôn ngữ là: nhóm Hán và nhóm Tạng - Miến.
=> Sự đa dạng về tộc người, cư dân Đông Nam Á đã sáng tạo nên nền văn minh bản địa với những sắc thái địa phương phong phú.
b. Tổ chức xã hội
- Cư dân Đông Nam Á quần tụ với nhau trên một địa bàn nhất định, hình thành những tổ chức xã hội đầu tiên. Trong đó, làng là tổ chức xã hội, đơn vị cư trú phổ biến của cư dân Đông Nam Á. Đặc điểm nổi bật của làng là: khép kín, tách biệt, tự cung tự cấp và mang tính phòng thủ. Từ sự phát triển nội tại của các tổ chức xã hội đó, đã hình thành nên các quốc gia đầu tiên, tạo nền tảng cho sự hình thành văn minh Đông Nam Á.
3. Ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc
a. Ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ
Thông qua quá trình tiếp xúc, đặc biệt là thông qua thương mại đường biển, cư dân Đông Nam Á đã tiếp nhận ảnh hưởng của Ấn Độ từ các thương nhân, nhà truyền giáo Ấn Độ. Trong số đó, có những người đã ở lại Đông Nam Á sinh cơ lập nghiệp và thậm chí giữ những chức vụ quan trọng trong chính quyền. Thương nhân Đông Nam Á cũng sang Ấn Độ để buôn bán và nhờ đó tiếp thu văn hóa Ấn Độ.
(Theo Vũ Dương Ninh (Chủ biên), Lịch sử văn minh thế giới, Sđd. tr 159)
- Chính trị (mô hình nhà nước), tư tưởng, tôn giáo (đạo Phật, đạo Hin-đu), Văn hóa (phong tục, tập quán, lễ hội,...); nghệ thuật (các công trình kiến trúc, điêu khắc) là các lĩnh vực chịu ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ.
b. Ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc
Do vị trí địa lí liền kề, việc tiếp xúc, giao thương giữa Trung Quốc với Đông Nam Á diễn ra từ rất sớm, đặc biệt là thông qua quá trình các triều đại phong kiến Trung Quốc xâm lược, thống trị các nước láng giềng.
Tư tưởng (Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo), Chính trị (mô hình tổ chức nhà nước); văn hóa (phong tục, lễ hội..); giáo dục (thi cử nho học); văn học - nghệ thuật ( kiến trúc, hội họa, thi ca, v.v…) chính là các linh vực chịu ảnh hưởng của văn minh Trung Hoa đối với Đông Nam Á
Một số ví dụ cho thấy ảnh hưởng của văn minh Trung Hoa ở Việt Nam:
- Chính trị: mô hình tổ chức nhà nước theo thể chế quân chủ chuyên chế, do vua đứng đầu và nắm quyền lực cao nhất.
- Tư tưởng: Nho giáo của Khổng Tử là hệ tư tưởng chủ đạo trong tinh thần của người Việt thời đại phong kiến.
- Văn học: tiểu thuyết chương hồi, thể loại thơ như thơ tứ tuyệt,...
Chúc các em học tốt !
Bạn có thể đánh giá bài học này ở đây